Sağlık Değerlendirme Anketi Özürlülük İndeksinin (SDA-Öİ) ve Modifiye Sağlık Değerlendirme Anketinin (MSDA) Diz Osteoartritli Hastalarda Psikometrik Özellikleri
Serdal Kenan Köse1, Derya Öztuna1, Şehim Kutlay2, Atilla Halil Elhan1, Alan Tennant3, Ayşe Adile Küçükdeveci2
Anahtar Kelimeler: Diz osteoartriti, SDA-Öİ, MSDA, Rasch analizi, geçerlik ve güvenirlik
Özet
Amaç: Diz osteoartritli hastalarda, Sağlık Değerlendirme Anketi Özürlülük İndeksinin (SDA-Öİ) ve Modifiye Sağlık Değerlendirme Anketinin (MSDA) psikometrik özelliklerini incelemektir.
Yöntem ve Gereçler: SDA-Öİ ve MSDA'nın iç yapısal geçerliliği Rasch analizi ile dış yapısal geçerliliği ise WOMAC (Western Ontario and McMaster Universities) Osteoartrit İndeksi, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Yetiyitimi Değerlendirme Çizelgesi ve Nottingham Sağlık Profili ile ilişkiler incelenerek değerlendirilmiştir. Güvenirlik, içsel tutarlılık ve birey ayırsama indeksi kullanılarak belirlenmiştir.
Bulgular: Diz osteoartritli 215 hasta (yaş ortalaması±standart sapma (SS): 57.7±10.9 yıl; %81 kadın), SDA-Öİ, WOMAC Osteoartrit İndeksi, DSÖ Yetiyitimi Değerlendirme Çizelgesi ve Nottingham Sağlık Profili değerlendirme ölçeklerindeki maddelere yanıt vermişlerdir. MSDA, ayrı bir ölçek olarak uygulanmayıp, SDA-Öİ formlarına verilen yanıtlardan puanlanmıştır. Hem SDA-Öİ hem de MSDA sırasıyla ortalama madde uyumu 0.096 (SS: 1.186) ve -0.312 (SS: 1.063); ortalama birey uyumu 0.307 (SS: 0.895) ve -0.329 (SS: 0.879) değerleri ile Rasch modeline uyum göstermiştir. Her iki ölçeğin de tek boyutlu olduğu ve madde işlev farklılığı göstermediği belirlenmiştir. Ölçeklerin güvenirlikleri 0.85'in üzerindeki Cronbach'ın alfa katsayısı ve birey ayırsama indeksi değerleri ile yüksek bulunmuştur. Mevcut popülasyonun özürlülük düzeyi, SDA-Öİ ve MSDA'nın zorluk düzeylerinin ortalamasından oldukça düşük olduğu için, ölçeklerdeki maddelerin zorluk düzeylerinin dağılımı ile popülasyondaki hastaların özürlülük düzeylerinin dağılımı arasındaki uyum yeterli bulunmamıştır. Her iki ölçeğin de, WOMAC Osteoartrit İndeksi, DSÖ Yetiyitimi Değerlendirme Çizelgesi ve Nottingham Sağlık Profili ile beklenen düzeyde ilişkiler göstermesi, dış yapısal geçerliliklerini doğrulamıştır. Her iki ölçeğin de dağılımlarının sağdan çarpık olmasına rağmen, taban etkisinin MSDA'da daha belirgin olduğu gözlenmiştir.
Sonuç: SDA-Öİ ve MSDA, diz osteoartritli hastalarda fiziksel özürlülüğün değerlendirilmesinde güvenilir ve geçerli olarak bulunmuştur. Ancak, bu tanı grubundaki olası taban etkisinin göz önünde bulundurulması gerekmektedir. (Turk J Rheumatol 2010; 25: 147-55)